Στις ανηφόρες δεν υπάρχει χώρος για «είχα δίκιο», «κάνεις λάθος» κ.λπ. Στα δύσκολα, πετάμε τα βαρίδια!

Μπορεί η διαφορετική άποψη, το να βλέπουμε τα ίδια πράγματα με άλλο τρόπο, να διχάσει έναν ολόκληρο λαό; Μπορεί. Το θέμα όμως είναι ότι δεν έχει κανένα νόημα.

Γιατί -ειδικά στα δύσκολα-, ο ανταγωνισμός και η διχόνοια δεν βγάζουν πουθενά. Ό,τι κι αν ψηφίζαμε, το μόνο σίγουρο είναι πως ο δρόμος που μας περιμένει είναι ανηφορικός. Στις ανηφόρες κανέναν δεν συμφέρει να φορτώνει την πλάτη και την ψυχή του με επιπλέον βάρος – στις ανηφόρες πετάμε ό,τι είναι περιττό. Και ο ανταγωνισμός, τα «εγώ έχω δίκιο κι εσύ άδικο», μόνο βάρος μπορούν να προσθέσουν.

Κόντρα σε όσους υποστηρίζουν ότι εμείς οι Έλληνες τον διχασμό τον έχουμε στα γονίδιά μας, οι ψυχολόγοι έρχονται να αποδείξουν με τις έρευνές τους ότι όλοι μας στον κόσμο είμαστε γεννημένοι για να είμαστε ενωμένοι, όχι χώρια ούτε αντιμέτωποι ο ένας με τον άλλο.

Σύμφωνα με το προσωπικό του τμήματος Ψυχολογίας του πανεπιστημίου Azura Pacific University (APU) στην Καλιφόρνια, όταν ένας λαός έρχεται αντιμέτωπος με δύσκολες συλλογικά καταστάσεις, τα μέλη του δείχνουν περισσότερη συμπόνια και αλληλεγγύη και οι δεσμοί ανάμεσά τους ενισχύονται σημαντικά. Η κλινική ψυχολόγος Joy Bustrum εξηγεί πως πολλοί ερευνητές ισχυρίζονται ότι πίσω από τη διάθεσή μας να βοηθήσουμε κάποιον που χρειάζεται τη βοήθειά μας βρίσκονται απόλυτα εγωιστικά κίνητρα: «Ενδέχεται να ισχύει το ότι όταν βλέπουμε κάποιον σε δυσχερή θέση, νιώθουμε άσχημα και τον βοηθάμε για να καθησυχάσουμε τα δικά μας αρνητικά συναισθήματα». Κι όμως, σύμφωνα με την ίδια, μια έρευνα συναδέλφων της απέδειξε ότι «εμείς οι άνθρωποι βοηθάμε ο ένας τον άλλο όχι απλώς επειδή θέλουμε να νιώθουμε εμείς καλά – νοιαζόμαστε για τους άλλους γιατί έτσι είμαστε φτιαγμένοι».

Στη διάρκεια της έρευνας την οποία αναφέρει η Bustrum, οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες. Οι ερευνητές είπαν σε όλους ότι θα παρακολουθούσαν ένα πείραμα όπου κάποιοι συνάνθρωποί τους θα υποβάλλονταν -υποτίθεται- σε ηλεκτροσόκ. Στην πρώτη ομάδα είπαν ότι τα ηλεκτροσόκ θα ήταν πολλαπλά, ενώ στη δεύτερη ομάδα ανέφεραν πως αυτή η επίπονη διαδικασία θα γινόταν μόνο μία φορά. Αν, λέει η Αμερικανίδα ψυχολόγος, ίσχυε το ότι βοηθάμε τους άλλους μόνο όταν έχουμε προσωπικό όφελος, τότε οι συμμετέχοντες της δεύτερης ομάδας θα μπορούσαν εύκολα να επιλέξουν να μην παρέμβουν στο πείραμα, αφού σύντομα τα δικά τους αρνητικά συναισθήματα θα εξαφανίζονταν – άλλωστε το ηλεκτροσόκ θα διαρκούσε ελάχιστα και οι ίδιοι θα μπορούσαν να γυρίσουν την πλάτη στον πόνο του άλλου, με μεγαλύτερη ευκολία. Με έκπληξη, όμως, οι υπεύθυνοι της έρευνας διαπίστωσαν ότι ακόμα και όσοι ανήκαν στη δεύτερη ομάδα επενέβησαν για να προσφέρουν τη βοήθειά τους στα άτομα τα οποία οι ίδιοι νόμιζαν ότι θα υπέφεραν.

Ο επικεφαλής του τμήματος Ψυχολογίας του APU, Samuel Girguis, προσθέτει ότι πολλές έρευνες έχουν δείξει με τη βοήθεια μαγνητικών τομογραφιών ότι όταν συμπαραστεκόμαστε σε όποιον έχει ανάγκη, ενεργοποιούνται στον εγκέφαλό μας οι περιοχές που σχετίζονται με την ικανοποίηση και την ανταμοιβή. Όταν δίνουμε το χέρι σε κάποιον που έχει πέσει, κυριολεκτικά και μεταφορικά, για να ξανασηκωθεί, νιώθουμε καλά. «Είναι σαφές ότι οι άνθρωποι έχουμε έμφυτο τον αλτρουισμό», λέει ο Girguis.

Και μια τρίτη συνάδελφος των Girguis και Bustrum, η Marjorie Graham-Howard τονίζει πως «όταν συμβαίνουν άσχημα πράγματα στο ευρύ κοινωνικό σύνολο, ενισχύεται η ενότητα των μελών του. Οι διαφορές που υπό άλλες συνθήκες θα μας έθεταν σε αντιπαράθεση και διχασμό παύουν να έχουν τόση σημασία. Αν το σπίτι σου παρασυρθεί από έναν τυφώνα, κανείς δεν νοιάζεται ποιον είχες ψηφίσει. Τα τραγικά γεγονότα μάς δένουν μεταξύ μας».

ΕΛΛΑΔΑ, ΙΟΥΛΙΟΣ 2015

Αυτές τις μέρες ο Αμερικανός δρ Wayne W. Dyer έγραψε: «Όταν στύβεις ένα πορτοκάλι, θα βγάλεις χυμό πορτοκαλιού, αυτό έχει μέσα του. Η ίδια αρχή ισχύει και για εσένα και για εμένα. Όταν κάποιος σε “στύβει”, ασκεί πίεση επάνω σου, θα βγει αυτό που έχεις ήδη μέσα σου». Πίσω στην Ελλάδα, αυτές τις ίδιες μέρες ο δημοσιογράφος Χρήστος Κτενάς έγραψε: «Όταν η κοινωνία βράζει, οφείλεις να παράγεις και να προβάλλεις νέο ηθικό περιεχόμενο». Το νέο ηθικό περιεχόμενο που χρειάζεται η χώρα μας ειδικά αυτόν τον καιρό δεν χρειάζεται να το ψάξουμε κάπου έξω από εμάς – το έχουμε μέσα μας και είναι η αλληλεγγύη, η ενότητα, η ευγένεια…

Αυτές τις μέρες διάβασα μια ανάρτηση γνωστής μου που περιέγραφε πώς μία ομάδα ανθρώπων με κονκάρδες υπέρ του «Όχι» σήκωσε τη μητέρα της που έπεσε σε ένα εκλογικό κέντρο στο Παγκράτι κι ας φορούσε περήφανη το αντίστοιχο αυτοκόλλητο υπέρ του «Ναι». «Ευτυχώς», έγραψε στο Facebook, «η μαμά δεν έπαθε τίποτε – σηκώθηκε και ψήφισε ΝΑΙ - υποβασταζόμενη από τις κονκάρδες του ΟΧΙ. Αισιόδοξες σκέψεις: Η Ελλάδα, που τώρα είναι πεσμένη, θα σηκωθεί επειδή θα την σηκώσουμε όλοι μαζί – είτε κερδίσει η μια, είτε η άλλη πλευρά». Αυτές τις μέρες άκουσα από τα χείλη φίλης που έσπευσε να γεμίσει τα ντουλάπια και τον καταψύκτη της με τρόφιμα το εξής: «Αν όλα πάνε στραβά, εμείς απλώς θα πεινάσουμε μία εβδομάδα αργότερα. Αυτή την εβδομάδα όμως που κάποιος άλλος θα πεινάσει, το σπίτι μου θα είναι ανοιχτό, ό,τι έχω θα το προσφέρω». Αυτές τις μέρες είδα να δίνουν τη σειρά τους στο ΑΤΜ σε μια μαμά με μωρό, παρά το ρίσκο αυτή η μητέρα να σηκώσει τα τελευταία 50 ευρώ από το μηχάνημα. Έτσι είμαστε φτιαγμένοι: στα δύσκολα, όταν μας «στύβουν», να είμαστε ενωμένοι.