Η ενσυνειδητότητα (mindfulness) είναι ο νέος αγαπημένος όρος του self-help και των επιστημόνων που ψάχνουν την ευτυχία. Δες πώς θα την κατακτήσεις.


Φαντάσου να υπήρχε ένα χαπάκι, αντίστοιχο με αυτό που χάριζε στον Bradley Cooper την «απόλυτη ευφυΐα» στην ομότιτλη ταινία (στα αγγλικά, Limitless), το οποίο θα σου έδινε τη δυνατότητα να ξέρεις πώς να χρησιμοποιείς τον εγκέφαλό σου και μάλιστα 24/7, ώστε να κατανοείς πάντοτε τι σκέφτεσαι, τι αισθάνεσαι και γιατί συμπεριφέρεσαι όπως συμπεριφέρεσαι. Που θα εξαφάνιζε κάθε ίχνος άγχους από τη ζωή σου, αφού θα σε βοηθούσε να κατευθύνεις τις σκέψεις σου όπου εσύ επιλέγεις, αλλά και να διαχειρίζεσαι άψογα τα συναισθήματά σου, χαρίζοντάς σου ουσιαστικά απόλυτη ισορροπία μεταξύ νου, συναισθήματος και δράσης.

Υπάρχει και το έχεις ήδη.

Δεν είναι κάποιο σκεύασμα, αλλά μια ικανότητα του εγκεφάλου μας την οποία έχουμε όλοι. Και είναι ο καινούργιος αγαπημένος όρος όλων όσοι ασχολούνται με την αυτογνωσία και την αυτοβελτίωση: ενσυνείδηση, συνειδητότητα (για άλλους ενσυνειδητότητα) ή, αλλιώς, mindfulness. 

Μπορεί οι σύγχρονοι πνευματικοί δάσκαλοι και coaches να την ανακάλυψαν τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά στους κύκλους της κλινικής ψυχολογίας και της ψυχιατρικής μιλούσαν για την ενσυνειδητότητα ήδη από τα ’70s, ενώ ο ίδιος ο όρος έχει τις ρίζες του στο Βουδισμό. Τι είναι; Με απλά λόγια, είναι η ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε κάθε στιγμή όσα σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και κάνουμε, να έχουμε πλήρη δηλαδή επίγνωση του τι συμβαίνει μέσα μας αλλά και πώς μας επηρεάζουν όσα συμβαίνουν γύρω μας.




ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΤΟΥ ΜΥΑΛΟΥ

Και κάπου εδώ μαθαίνουμε ότι η ενσυνειδητότητα είναι το αγαπημένο παιδί και των νευροεπιστημόνων, οι οποίοι βάζοντάς την στο μικροσκόπιο των ερευνών τους ανακάλυψαν ακριβώς για ποιο λόγο έχει τόσο θετική επίδραση επάνω μας.

Μελετώντας τον εγκέφαλό μας, οι νευροεπιστήμονες ανακάλυψαν ότι οι σκέψεις μας έχουν τη δύναμη να μας δημιουργούν ανάλογα συναισθήματα και στη συνέχεια να μας ωθούν σε αντίστοιχες πράξεις και συμπεριφορές. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι οι σκέψεις μας, τις οποίες εμείς παίρνουμε πάντοτε γι’ αληθινές, μπορεί να αποδειχθούν πολύ πολύ λανθασμένες, να μας δημιουργήσουν συναισθήματα τελείως αβάσιμα και να μας οδηγήσουν σε συμπεριφορές και αντιδράσεις που δεν ωφελούν ούτε εμάς ούτε κανέναν άλλο γύρω μας. Γιατί συμβαίνει αυτό; Ο δημοσιογράφος του Time Eric Barker, ο οποίος έχει μελετήσει από κοντά τις έρευνες των νευροεπιστημόνων εξηγεί:

Δουλειά του αριστερού ημισφαιρίου του εγκεφάλου μας είναι να ερμηνεύει τις εμπειρίες μας, να προσπαθεί να βρει το νόημα σε κάθε πληροφορία που λαμβάνει ο εγκέφαλός μας μέσω του δεξιού ημισφαιρίου. Κι όμως, το αριστερό ημισφαίριο πολλές φορές «λέει» τα πράγματα όπως εκείνο τα ερμηνεύει κι όχι όπως είναι στην πραγματικότητα. Για παράδειγμα, γράφει ο Barker, αν είσαι σε ραντεβού και ο/η άλλος/η κοιτάξει το κινητό του/της (πληροφορία που φτάνει στο δεξί μας ημισφαίριο), το αριστερό ημισφαίριο βιάζεται να δώσει μια εξήγηση: «προφανώς βαριέται ασύλληπτα». Σε πιάνει απογοήτευση, σε παίρνει από κάτω, θεωρείς ότι δεν έχεις καμία πιθανότητα να ξαναβγείς μαζί του/της, παραιτείσαι και αφήνεις την κουβέντα να κυλήσει στον αυτόματο…

Τι συμβαίνει σε αυτή την περίπτωση και αμέτρητες άλλες καθημερινά; Ακούμε την ερμηνεία του αριστερού τμήματος του εγκεφάλου μας, παίρνοντάς την γι’ αληθινή, χωρίς καν να συνειδητοποιούμε πόση απόσταση μπορεί να έχει μία σκέψη μας από την πραγματικότητα. Και μετά παίρνουμε εισιτήριο διαρκείας για ένα rollercoaster αρνητικών συναισθημάτων, θλίψης, απογοήτευσης, θυμού, άγχους…

Πώς μπορεί το mindfulness να βάλει φρένο στη φωνή που μας μιλάει μέσα από το αριστερό τμήμα του εγκεφάλου μας; Πιάνοντάς το επ’ αυτοφώρω. Και θυμίζοντάς μας ότι αυτός που μιλάει κάθε φορά μέσα στο μυαλό μας δεν λέει απαραίτητα πάντοτε την αλήθεια.

Το κλειδί της ενσυνειδητότητας είναι σε πρώτη φάση να μην κρίνουμε τις σκέψεις, τα συναισθήματα ή τις πράξεις μας, αλλά να τα παρατηρούμε τη στιγμή ακριβώς που προκύπτουν. Σε δεύτερη φάση, αφού ανακαλύψουμε όλα όσα συμβαίνουν στο μυαλό και στην καρδιά μας, μπορούμε να τα κατευθύνουμε προς την κατεύθυνση που εμείς θέλουμε και που μας κάνει πιο ευτυχισμένους.



MINDFUL GO HAPPY 
Ναι, με το να είσαι mindful τελικά είσαι και ευτυχισμένη. Γιατί; Με δυο λόγια, γιατί είσαι ένα με τον αληθινό εαυτό σου. Με περισσότερα λόγια, γιατί ξέρεις τι κάνεις/θέλεις/σκέφτεσαι/νιώθεις και γιατί, αλλά και τι θέλεις και επιλέγεις να κάνεις, να σκέφτεσαι, να νιώθεις κ.λπ…

Η brain coach Pamela Caravas το θέτει ως εξής: «…δεν έχει νόημα να βάζεις ως στόχο την ευτυχία και τα θέλω σου. Το πρώτο βήμα είναι να γευθείς την πειθαρχία στις σκέψεις και τα συναισθήματά σου και να δοκιμάσεις την αυτόβουλη επιλογή […]Κατά συνέπεια η ευτυχία και οι επιτυχίες προαπαιτούν τα παραπάνω βήματα. Στην ουσία είναι υποπροϊόντα της πετυχημένης προσπάθειας για συνειδητότητα».


ΩΡΑΙΑ, ΤΟ ΘΕΛΩ. ΠΟΥ ΤΟ ΒΡΙΣΚΩ;
Επειδή κανείς μας δεν μεγάλωσε μαθαίνοντας πώς να ζει με αυτόν τον τρόπο, συνειδητά, χρειάζεται να εκπαιδευτούμε σε αυτό. Ένας βραβευμένος ψυχολόγος, ο Ryan M. Niemiec, Psy.D., έρχεται να κάνει τα πράγματα (πολύ) πιο εύκολα για εμάς, εξηγώντας μας 5 απλούς τρόπους για να αρχίσουμε να είμαστε συνειδητοί βάζοντας το mindfulness στη ζωή μας:

1. Ξεκίνησε με τα εύκολα
Ούτε χρειάζεται ούτε θα σε βοηθήσει να ξεκινήσεις βουτώντας κατευθείαν στα βαθιά, σε συναισθηματικά φορτία που ίσως κουβαλάς μέσα σου όπως το γιατί αισθάνεσαι αδικημένη στη δουλειά και στις σχέσεις σου. Είναι προτιμότερο, λέει ο Niemiec, να ξεκινήσεις με κάτι πολύ πιο οικείο, όπως είναι το σώμα και οι 5 αισθήσεις σου. Άρχισε να παρατηρείς την αναπνοή σου (bonus: οι ασκήσεις διαφραγματικής αναπνοής είναι πολύ χαλαρωτικές και αγχολυτικές), τη ζεστή αίσθηση όταν πίνεις τον πρωινό καφέ σου, τη γεύση που έχει το φαγητό που τρως, πώς μοιράζεται και μεταφέρεται το βάρος σου σε κάθε βήμα… Αφού κατακτήσεις τα μικρά, οι συνειδητοποιήσεις για τα μεγαλύτερα θα έρθουν βροχή! 

2. Διαλογισμός δεν σημαίνει αναγκαστικά μία ώρα οκλαδόν…
Ναι, ο διαλογισμός είναι καταπληκτική άσκηση για να τσεκάρεις τι συμβαίνει στον νου σου. Λίγοι είναι όμως εκείνοι που έχουν τόση πειθαρχία και σύνεση ώστε να μένουν σε διαλογισμό για τόση ώρα και, άλλωστε, πολλές έρευνες πλέον έχουν δείξει ότι ακόμα και ολιγόλεπτες ασκήσεις έχουν εξαιρετικά αποτελέσματα. Άρχισε με αυτό που θεωρείς εσύ καλύτερο και εφικτό για σένα. Αν αυτό είναι 5’, μια χαρά. Βάλ’το όμως στο καθημερινό πρόγραμμά σου, λέει ο ειδικός, αφού το μυαλό μας θέλει επαναληψιμότητα για να μάθει έναν καινούριο τρόπο λειτουργίας. Extra tip: για να μην το ξεχνάς, συνδύασε το διαλογισμό με κάτι που κάνεις κάθε μέρα (αμέσως μόλις ξυπνάς, μετά το βραδινό γεύμα κ.λπ.).

3. …και μην κολλάς στο διαλογισμό, υπάρχουν κι άλλοι τρόποι! 
Ναι, ο διαλογισμός είναι ένας καταπληκτικός τρόπος για να καλλιεργήσουμε την ενσυνειδητότητά μας. Αλλά δεν είναι ο μοναδικός. Το επίθετο «συνειδητός/ή» μπορεί να συνοδεύσει σχεδόν ό,τι κι αν κάνεις καθημερινά, από το περπάτημα και το φαγητό έως την επικοινωνία μας με τους άλλους. Απλά να θυμάσαι ότι επειδή ο νους μας έχει την τάση να περνάει από τη μία σκέψη στην άλλη σε χρόνο dt, είναι σημαντικό να τον επαναφέρουμε εκεί που θέλουμε.



4. Μην ξεχνάς να σ’ αγαπάς
Οτιδήποτε καινούργιο κι αν ξεκινάμε θέλει το χρόνο του, πόσο μάλλον όταν αυτό αφορά το πώς σκεφτόμαστε και χρησιμοποιούμε τον εγκέφαλό μας. Μην ξεχνάς να σ’ αγαπάς σημαίνει «μην είσαι αυστηρή με τον εαυτό σου, αποδέξου και συγχώρεσέ τον»! Ο 5λογος του Ryan M. Niemiec λέει:

• Όταν ξεχνάς να είσαι συνειδητή, συγχώρεσε τον εαυτό σου.
• Όταν παραείσαι busy για να είσαι συνειδητή, συγχώρεσε τον εαυτό σου.
• Όταν δεν είσαι συνεπής στην καθημερινή σου πρακτική, συγχώρεσε τον εαυτό σου.
• Όταν το μυαλό σου πηδάει από τη μία σκέψη στην άλλη, συγχώρεσε τον εαυτό σου.
• Σκέψου περισσότερο όλα όσα καταφέρνεις να κάνεις παρά όσα παραλείπεις.


5. Δες τις δυσκολίες σου αλλιώς
Αντί να τα βάζεις με τον εαυτό σου που δεν μπορείς να συγκεντρωθείς όταν θέλεις να εξασκήσεις την ενσυνειδητότητά σου και ο νους σου τρέχει σε δεκάδες άλλα πράγματα, μπορείς να νιώσεις ευγνώμων για το πολυμήχανο μυαλό σου. Βρες τα δυνατά σου χαρτιά, σε τι είσαι καλή, και βάλ’ τα σε εφαρμογή, να δουλέψουν για σένα. Είναι κι αυτός ένας τρόπος να επικεντρώνεσαι περισσότερο στα θετικά σου παρά στις δυσκολίες. 

Αν ακόμα αναρωτιέσαι για ποιο λόγο αξίζει να γίνεις πιο συνειδητή σε ό,τι κι αν κάνεις, ενδεχομένως να σου πει κάτι το ότι πλέον εργαζόμενοι στην Google και άλλους ανάλογους κολοσσούς εκπαιδεύονται στο mindfulness με έξοδα της εταιρίας. Τα αποτελέσματα πολλών ερευνών που επιβεβαιώνουν ότι η ενσυνειδητότητα μειώνει το στρες, βελτιώνει τη διαχείριση των συναισθημάτων, αυξάνει τη συγκέντρωση και σε κάνει και καλύτερο άνθρωπο ίσως σου λένε περισσότερα :-)