Δύο πνευματικοί γίγαντες. Μία εβδομάδα. Ένα διαχρονικό ερώτημα: Πώς μπορούμε να βρούμε τη χαρά μέσα σε έναν κόσμο γεμάτο πόνο και βάσανα;



Ποιος να είναι άραγε ο καταλληλότερος άνθρωπος για να τον ρωτήσεις για όλα τα σπουδαία της ζωής; Για το πώς καταφέρνει κανείς να ζει καλά, απολαμβάνοντας τη χαρά της ζωής, παρά τα βάσανα, τον πόνο και τις δυσκολίες;

Στο Βιβλίο της Χαράς, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πεδίο, δύο βραβευμένοι με Νόμπελ Ειρήνης παγκόσμιοι ηγέτες συναντιούνται για μία εβδομάδα και συνομιλούν για τη φύση της αληθινής χαράς.

Ο 14ος Δαλάι Λάμα και ο επίτιμος Αρχιεπίσκοπος της Νοτίου Αφρικής Ντέσμοντ Τούτου γνωρίζουν πολύ καλά τι θα πει ζωή. Έχουν επιζήσει από καταστάσεις ανείπωτου πόνου, (εξορία, βασανιστήρια, απαρτχάιντ), αλλά γνωρίζουν εξίσου καλά όσα βασανίζουν εμάς, τα 7 δισεκατομμύρια ανθρώπους της Γης:  «καθημερινά προβλήματα που ξεκινούν από το πρωινό μποτιλιάρισμα έως τα μεγάλα οικογενειακά προβλήματα, από την αδικία και το θυμό έως την απώλεια αγαπημένων προσώπων, από την αρρώστια έως την άβυσσο του θανάτου, […] τη φτώχεια, τη βία και την οικολογική καταστροφή που απειλεί την ίδια τη ζωή στον πλανήτη».

«Η δύναμη, το σθένος και η επιμονή τους εμπνέουν χιλιάδες άτομα σε όλο τον κόσμο. Ο Δαλάι Λάμα και ο Αρχιεπίσκοπος ορθώνουν τη φωνή τους στο σύγχρονο κυνισμό, που απειλεί να καταβροχθίσει τα πάντα, και μας θυμίζουν ότι η χαρά -μια χαρά όχι υπερφίαλη, αλλά σμιλεμένη στις αντιξοότητες, την καταπίεση και τον αγώνα- είναι δικαίωμα όλων μας από τη στιγμή που γεννιόμαστε».

Μπορεί να πρόκειται για δύο πνευματικούς δασκάλους μεγατόνων, αλλά αποδεικνύουν στην πράξη γιατί είναι οι πλέον κατάλληλοι για να μας μεταδώσουν τις γνώσεις τους για τη χαρά: οι δυο τους είναι η χαρά της ζωής. Σαν δυο μικρά παιδιά, γυρίζουν σκανδαλιάρικα την πλάτη σε συμβάσεις και σπάνε τα πρωτόκολλα της σοβαροφάνειας και της πολιτικής ορθότητας. Κατά την εβδομάδα αυτή, ο Αρχιεπίσκοπος Τούτου τρώει παγωτό ρούμι με σταφίδες («για ενοχλητικούς λόγους υγείας» δεν μπορεί πλέον να πίνει το αγαπημένο του ρούμι με Κόκα Κόλα) και επιδίδεται σε ξέφρενο μπούγκι παρασύροντας και τον Δαλάι Λάμα («αμήχανος σαν έφηβος στη μέση μιας πίστας χορού») που δεσμεύεται με μοναστικούς όρκους. Πειράζουν ο ένας τον άλλο με τρυφερότητα, όπως ταιριάζει σε δυο αληθινούς φίλους, γκρινιάζουν («Καλά με παρακολουθείς; […] Τα βλέπετε; Δεν με παρακολουθεί». «Έλα τώρα, σοβαρέψου… μας βλέπουν οι κάμερες, φέρσου σαν άγιος άνθρωπος») και ανταγωνίζονται με χιούμορ για το ποιος προσεύχεται και διαλογίζεται περισσότερο...

Συντονιστής της συζήτησης μεταξύ των δύο αυτών γιγάντων είναι ο Ντάγκλας Έιμπραμς, συγγραφέας, συντάκτης και εκδότης, ο οποίος ως αφηγητής του βιβλίου παραθέτει πολλές έρευνες που εξηγούν επιστημονικά όσα οι δύο συνομιλητές έχουν ανακαλύψει βιωματικά, χάρη στις εμπειρίες, τη σοφία και τη φώτισή τους. Ο ίδιος γράφει:

«Πολύ συχνά θεωρούμε το πεδίο του πνεύματος και της επιστήμης ανταγωνιστικές και αλληλοσυγκρουόμενες δυνάμεις. Ο Αρχιεπίσκοπος Τούτου κάνει λόγο για “αυτό-επαληθεύσιμη αλήθεια” που συνάγεται όταν διάφορα πεδία γνώσης τείνουν προς το ίδιο συμπέρασμα. Ο Δαλάι Λάμα ήθελε να βεβαιωθεί ότι το βιβλίο αυτό δεν θα αποκτούσε ταυτότητα βουδιστική ή χριστιανική, αλλά θα ήταν ένα βιβλίο οικουμενικό, βασισμένο όχι μόνο σε δοξασίες και παραδόσεις, αλλά και στην επιστήμη. (Στο σημείο αυτό πρέπει να σας πω ότι είμαι Εβραίος, παρόλο που δεν θεωρώ τον εαυτό μου θρήσκο. Εντέλει, η συνάντηση αυτή μοιάζει με το ανέκδοτο: ένας Βουδιστής, ένας Χριστιανός κι ένας Εβραίος μπαίνουν σ’ ένα μπαρ…)».

Δαλάι Λάμα, Ντάγκλας Έιμπραμς, Ντέσμοντ Τούτου

ΤΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΤΗΣ ΧΑΡΑΣ ΠΕΡΝΑΕΙ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΤΙΞΟΟΤΗΤΕΣ
Έπειτα από καιρό διαβουλεύσεων, διαπραγματεύσεων και αναβολών («διάφοροι λόγοι υγείας και διεθνούς πολιτικής συνωμοτούν στο να τους κρατούν [σ.σ. τον Δαλάι Λάμα και τον Αρχιεπίσκοπο] σε απόσταση), οι δύο μεγάλοι δάσκαλοι και ο Έιμπραμς συναντήθηκαν στην Νταραμσάλα, την κατοικία του Δαλάι Λάμα για να γιορτάσουν μαζί τα γενέθλιά του.

«Για μία εβδομάδα, πέντε κάμερες μαγνητοσκοπούσαν τα πάντα γύρω μας υπό το διακριτικό φως των προβολέων που είχαν ρυθμιστεί έτσι ώστε να μην ενοχλεί τα ευαίσθητα μάτια του Δαλάι Λάμα. Αναζητώντας την αληθινή χαρά, αυτή που δεν εξαρτάται από τις περιστάσεις και τα σκαμπανεβάσματα της ζωής, αυτή που μοιάζει άπιαστη αν δεν παραμερίσει κανείς τα εμπόδια, εξερευνήσαμε πολλά σημαντικά θέματα της ζωής».

Απόσταγμα αυτής της εβδομάδας είναι Το Βιβλίο της Χαράς.

Τι έχουν οι τρεις αυτοί άνθρωποι να μας πουν για τη χαρά; Πάρα πολλά!

Όσο ο Έιμπραμς κάνει στους συνομιλητές του ερωτήσεις που όλοι θα θέλαμε να κάνουμε αν είχαμε μπροστά μας τον Δαλάι Λάμα ή τον Αρχιεπίσκοπο Τούτου, συζητούν για τη φύση της πραγματικής χαράς. Απαντούν σε ερωτήματα που μας απασχολούν όλους καθημερινά, όπως:

«Πώς θα μπορούσε ένας απλός άνθρωπος να καλλιεργήσει τη χαρά ως τρόπο ζωής και όχι ως παροδικό συναίσθημα;»

«Οι περισσότεροι άνθρωποι προσδοκούν τη χαρά ή την ευτυχία όταν βρουν μια δουλειά, όταν ερωτευτούν, όταν πλουτίσουν. Εσείς όμως αναφέρεστε στο εδώ και τώρα, σε κάτι που δεν χρειάζεται αναμονή».

«Αν το στρες και το άγχος είναι αναπόφευκτα συστατικά της σύγχρονης ζωής, πώς γίνεται να αντιμετωπίσουμε όλους αυτούς τους εκνευρισμούς που είναι πανταχού παρόντες; […] Πώς θα μειώσουμε τις ανησυχίες μας;»

«Εσείς πώς ελέγχετε το θυμό στην καθημερινότητά σας;»

«Πολλοί θα ήθελαν να μάθουν πώς είναι δυνατόν να ζήσουν χαρούμενα μέσα σε έναν κόσμο γεμάτο δυστυχία και πόνο…»

«Πώς είναι δυνατόν να νιώσει κανείς χαρά όταν αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα;»

«Τι πιστεύετε για την αρρώστια και το θάνατο;»

Μέσα από τις απαντήσεις τους και τις συζητήσεις που ακολουθούν, οι δύο μεγάλες αυτές φυσιογνωμίες ξεδιπλώνουν τη σοφία τους και προσφέρουν στον αναγνώστη έναν τρόπο να βλέπει τα πράγματα (τη ζωή την ίδια, ουσιαστικά) που ελαφραίνει τον πόνο και κάνει χώρο για τη χαρά.

Και παρά τις -λίγες- διαφορές τους στον τρόπο που βλέπουν τη ζωή και τη χαρά, και οι δύο συμφωνούν απόλυτα στο ότι «το μονοπάτι της χαράς δεν βρίσκεται μακριά από τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες, αλλά περνάει μέσα από αυτές». «Η ανακάλυψη της χαράς», είπε ο Αρχιεπίσκοπος, «δεν θα μας γλιτώσει από δυσκολίες και βάσανα. Στην πραγματικότητα, θα κλαίμε, αλλά και θα γελάμε περισσότερο. Θα αντιμετωπίζουμε τα δύσκολα δίχως να γινόμαστε σκληροί και η καρδιά μας θα πονά δίχως να ραγίζει». Όμως χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε πως «η απόλυτη πηγή χαράς βρίσκεται μέσα μας […] Πρέπει να στρέψουμε το βλέμμα προς τα μέσα».



ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΧΑΡΑΣ ΕΙΝΑΙ ΤΕΛΙΚΑ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΤΗΝ ΙΔΙΑ 
Έτσι, σοφά -όπως είναι και οι συνομιλητές του- ο Έιμπραμς έχει επιλέξει να κλείσει Το Βιβλίο της Χαράς με διάφορες πνευματικές «Πρακτικές της Χαράς», οι οποίες έχουν σκοπό να μας βοηθήσουν να καλλιεργήσουμε μέσα μας και να διατηρήσουμε τη χαρά, ό,τι κι αν καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε στην καθημερινότητά μας. Μερικές είναι ασκήσεις Θιβετιανών βουδιστών ή χριστιανών μοναχών, κάποιες τις εφαρμόζει ο Δαλάι Λάμα και άλλες ο Αρχιεπίσκοπος και όλες είναι πολύ απλές.

Μία από τις πιο πλήρεις πρακτικές είναι «Ο Διαλογισμός της Χαράς – Οι Οκτώ Πυλώνες». Στην προηγούμενη ενότητα του βιβλίου ο Δαλάι Λάμα και ο Αρχιεπίσκοπος μιλούν για τους οκτώ πυλώνες της χαράς, εκείνα τα χαρακτηριστικά που αν τα καλλιεργήσουμε, θα ξεπεράσουμε όλα όσα μας εμποδίζουν από το να βιώνουμε την αληθινή χαρά (το φόβο, την ένταση, το θυμό, τη θλίψη, την αρρώστια και το θάνατο).

«Ο Διαλογισμός της Χαράς – Οι Οκτώ Πυλώνες» μας περνάει από κάθε έναν πυλώνα της χαράς (προοπτική, ταπεινοφροσύνη, χιούμορ, αποδοχή, συγχώρεση, ευγνωμοσύνη, συμπόνια, γενναιοδωρία), χαρίζοντάς μας γαλήνη, ηρεμία και εντέλει πηγαία, αληθινή χαρά, σε κάθε ένα βήμα.

Ακόμα όμως κι αν κάποιος διστάσει να εφαρμόσει τις πρακτικές του Βιβλίου της Χαράς, το σίγουρο είναι πως και μόνο η ανάγνωση του βιβλίου θα του χαρίσει εσωτερική γαλήνη και θα τον κάνει καλύτερο άνθρωπο. Ο Δαλάι Λάμα και ο Αρχιεπίσκοπος Τούτου στέκονται ψηλότερα από τις παραδόσεις από τις οποίες προέρχονται και προσφέρουν απλόχερα τη σοφία τους σε ολόκληρη την ανθρωπότητα: εμάς τους λιγότερο σοφούς ανθρώπους που πασχίζουμε να ζήσουμε μια καλύτερη ζωή – και ίσως μέσα από αυτή την αναζήτηση να κάνουμε και τον κόσμο μας καλύτερο. Γι’ αυτό και το έξοχο Βιβλίο της Χαράς των εκδόσεων Πεδίο θα μπορούσε εύκολα να τιτλοφορείται και «Το Βιβλίο της Ζωής»…