ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ & ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ

Η αλήθεια είναι ότι οι όροι «αυτοεκτίμηση» και «αυτοπεποίθηση» χρησιμοποιούνται ευρέως στις μέρες μας και αυτό δεν είναι τυχαίο, αφού έχει φανεί ότι η σημασία τους είναι μεγάλη, ιδιαιτέρως αναφορικά με τις σχέσεις μας.

Ωστόσο, σε πρώτη φάση, θα ήταν χρήσιμο να εξηγήσουμε την έννοια της αυτοεκτίμησης και να τη διαχωρίσουμε από την αυτοπεποίθηση.

Η αυτοεκτίμηση αναφέρεται στην αξία που δίνουμε συνολικά στον εαυτό μας. Για παράδειγμα, όταν κάποιος έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση σημαίνει ότι κρίνει ή αξιολογεί τον εαυτό του, σε γενικές γραμμές, αρνητικά, κάνοντας σκέψεις όπως: «Δεν θα τα καταφέρω», «πρέπει να είμαι χαζός-ή», «δεν θα του αρέσω», «κανείς δεν με θέλει».

Από την άλλη πλευρά, η αυτοπεποίθηση συνίσταται στην πίστη που έχουμε για τις ικανότητές μας ως προς το να πετυχαίνουμε τους στόχους που οι ίδιοι θέτουμε. Εντούτοις, μπορεί κανείς να έχει αυτοπεποίθηση σε κάποιους τομείς της ζωής του αλλά να στερείται αυτοπεποίθησης σε άλλους. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να διεκπεραιώνει με πολύ δυναμισμό τους στόχους στη δουλειά του, αλλά να δυσκολεύεται να ελέγχει τη διατροφή ή τη σωματική του άσκηση.

Η αυτοπεποίθηση είναι ένα από τα πολλά τμήματα της αυτοεκτίμησης. Η αυτοεκτίμηση θέλει αρκετό καιρό για να χτιστεί, ενώ η αυτοπεποίθηση μπορεί να αποκτηθεί πολύ πιο άμεσα. Εν ολίγοις, αν έχω υψηλή αυτοεκτίμηση, τότε θα έχω και αυτοπεποίθηση.

ΠΩΣ Η ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ ΜΑΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΑΣ;

Το παρακάτω παράδειγμα, λέει ο κ. Χαρμπίλας, ίσως δώσει κάποιες απαντήσεις.

Έστω ότι μια γυναίκα πιστεύει βαθιά μέσα της ότι «δεν αξίζει» σαν άτομο. Αυτή συνήθως, δεν είναι μια συνειδητή σκέψη, αλλά μία βαθύτερη πίστη κάπως πιο ασυνείδητη, η οποία μπορεί να είναι ένδειξη χαμηλής αυτοεκτίμησης.

Η γυναίκα, λοιπόν, η οποία πιστεύει ότι δεν αξίζει σαν άτομο, θα μπορούσε να κάνει τους εξής αρνητικούς χειρισμούς σε μία σχέση:
• Να μη βάζει όρια. Δηλαδή, να επιτρέπει στο σύντροφό της να παραβιάζει το χώρο της και τα δικαιώματά της.
• Να μην μπορεί να πει όχι. Να κάνει όλα τα χατίρια στο σύντροφό της, ενώ πολλές φορές να μη θέλει πραγματικά, διότι ντρέπεται ή νιώθει ενοχές να πει «όχι».
• Να μπλέκει με άντρες που δεν της αξίζουν. Γιατί όμως; Γιατί ίσως να πιστεύει ότι δεν της αξίζει η αγάπη και ο έρωτας. Έτσι, μπορεί να μπλέκει με άντρες που έχουν και οι ίδιοι χαμηλή αυτοεκτίμηση, οι οποίοι να μην την καλύπτουν συναισθηματικά, να την εκμεταλλεύονται, να την υποτιμούν ή να την κακοποιούν λεκτικά ή σωματικά.
• Να ζηλεύει συνέχεια πιστεύοντας ότι ο σύντροφός της θα την αφήσει για κάποια άλλη καλύτερη.
• Να πιστεύει ότι δεν είναι εμφανίσιμη και δεν αρέσει στους άντρες, με αποτέλεσμα να μην περιποιείται την εμφάνιση και το σώμα της.
• Να αποφεύγει να κάνει σχέσεις, για να μην πληγωθεί, διότι πιστεύει πως αν πληγωθεί «θα είναι το τέλος του κόσμου».

Όταν δεν σέβομαι και δεν εκτιμώ τον εαυτό μου, το πιο πιθανό είναι να μη με σέβονται και να μη με εκτιμούν ούτε οι άλλοι. Αφού πιστεύω ότι δεν αξίζω, τότε μπλέκω με άτομα που με κάνουν να νιώθω ότι όντως δεν αξίζω. Αυτό αναφέρεται συχνά και ως αυτό-εκπληρούμενη προφητεία. Υπάρχει, βέβαια, και η περίπτωση να πέσω κατά τύχη σε «καλά χέρια» και ο σύντροφός μου να με υποστηρίζει συνεχώς. Αυτό όμως, είναι εξαιρετικά σπάνιο καθώς, όπως είδαμε, όταν κάποιος έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση τείνει να προκαλεί σημαντικά προβλήματα στη σχέση του, τα οποία τελικά την επηρεάζουν αρνητικά. Γι’ αυτό, τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι καλό να κάνουν προσωπική «δουλειά» με τον εαυτό τους.

ΤΙ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΚΑΝΩ ΑΝ ΕΧΩ ΧΑΜΗΛΗ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ; 

1. Να αναγνωρίσω και να παραδεχτώ ότι έχω χαμηλή αυτοεκτίμηση. Η αλλαγή ξεκινάει με την αποδοχή.
2. Να αρχίσω να παρατηρώ τη συμπεριφορά μου μέσα στη σχέση. Φέρομαι παθητικά ή επιθετικά προς το σύντροφό μου; Η παθητικό-επιθετική συμπεριφορά είναι ένδειξη χαμηλής αυτοεκτίμησης.
3. Να αρχίσω να παρατηρώ τον τρόπο που σκέφτομαι για εμένα και τους άλλους. Σκέφτομαι αρνητικά ή θετικά; Σκέφτομαι ρεαλιστικά ή μήπως διαστρεβλώνω την πραγματικότητα επειδή δεν πιστεύω σε μένα;
4. Να διεκδικώ τα δικαιώματά μου, χωρίς να καταπατώ τα δικαιώματα των άλλων αλλά ούτε και τα δικά μου.
5. Να εκφράζω, χωρίς ενοχές και με σεβασμό στον άλλον, αυτό που πραγματικά σκέφτομαι και νιώθω ή αυτό που με ενοχλεί.
6. Όταν κάποιος καταπατά τον προσωπικό μου χώρο, να βάζω όρια. Ομοίως, να μάθω και να δέχομαι τα όρια από το σύντροφό μου.
7. Να μάθω να λέω όχι, όταν δεν θέλω να κάνω κάτι ή όταν διαφωνώ με κάτι. Είναι δικαίωμά μου.
8. Να μην περιμένω ο σύντροφός μου να «μαντέψει» τις ανάγκες μου, αλλά να τις εκφράζω. Δεν είναι υποχρεωμένος να γνωρίζει ανά πάσα ώρα και στιγμή αυτά που σκέφτομαι, νιώθω ή θέλω.

ΓΙΑΤΙ ΕΧΩ ΧΑΜΗΛΗ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ; 

Οι αιτίες που μπορεί κάποιος να έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι πολλές και διαφορετικές για τον καθέναν. Σίγουρα σημαντικός παράγοντας είναι ο τρόπος που μεγαλώσαμε σαν παιδιά, ενώ σημαντικό ρόλο παίζει και η μετέπειτα εξέλιξή μας, κατά την εφηβική κι ενήλικη ζωή.

Ένα παιδί που δέχεται συνέχεια αρνητικά ή επικριτικά σχόλια από τους γονείς του, όπως «είσαι άχρηστος», «είσαι τεμπέλης», «δεν είσαι σαν την αδερφή σου», τότε ενδεχομένως να αναπτύξει χαμηλή αυτοεκτίμηση, με αποτέλεσμα ως έφηβος ή ενήλικας να αντιμετωπίσει προβλήματα που σχετίζονται με αυτήν.

ΠΩΣ ΚΑΙ ΠΟΥ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΛΑΒΩ ΒΟΗΘΕΙΑ; 

Υπάρχουν ειδικά βιβλία αυτοβοήθειας, τα οποία πραγματεύονται ζητήματα διαπροσωπικών σχέσεων και αυτοεκτίμησης. Έχει φανεί, όμως, ότι σε αρκετές περιπτώσεις, η βοήθεια από ψυχολόγο είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική.

Εκτός από τις ατομικές συνεδρίες που μπορεί να κάνει κάποιος, υπάρχει και η δυνατότητα να συμμετέχει σε ομάδες. Μέσα από την αλληλεπίδρασή του με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, τα οποία έχουν παρεμφερείς δυσκολίες, αλλά και μέσα από ειδικές τεχνικές, στις οποίες θα εκπαιδευτεί από τον συντονιστή-ψυχολόγο, θα βοηθηθεί σημαντικά στη βελτίωση της αυτοεκτίμησης/αυτοπεποίθησής του.

Info: Ο Δημήτρης Χαρμπίλας είναι ψυχολόγος με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος και συντονίζει ομάδες Διαπροσωπικών Σχέσεων & Αυτοεκτίμησης.
Πληροφορίες στα 2130333846, 6944184372, dcharbilas@gmail.com